کد مطلب:99114 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:300

1- هدف شیخ در استبصار جمع عرفی بین اخبار متعارض است.

2- مصنف گاه اسناد را ذكر كرده و گاه حذف می نماید و به طرق خویش در تهذیب و كتب دیگر بسنده می كند.

3- استبصار در نوع خود اولین كتاب، در حل تعارض اخبار می باشد و هنوز نیز كاری مشابه آن عرضه نشده.

بر این كتاب شروح و حواشی تحریر شده كه صاحب الذریعه 13 حاشیه[1] و 31 شرح[2] را یاد می كند.

آنچه از تلاشهای علمی پیرامون استبصار به چاپ رسیده، بدین شرح است:

1- كشف الاسرار فی شرح الاستبصار، سید نعمه الله جزایری، تحقیق: سید طیب

[صفحه 102]

موسوی جزایری (موسسه علوم آل محمد، قم 1411 ق)، 564 ص.

2- فهرست الفبایی احادیث كه توسط مجمع البحوث الاسلامیه (بنیاد پژوهشهای اسلامی) در مشهد تهیه و نشر یافته است.

شیخ طوسی به جز این دو كتاب كتب روایی دیگری نیز دارد كه از این قرار است:

1- الغیبه (تبریز، 1323 ق) 300 ص.

این كتاب پاسخگوی مسائل مهدویت با تكیه بر احادیث است، اسناد روایات ذكر شده و مولف تحقیقاتی در مباحث طرح شده ارائه می كند.

مباحث مهم كتاب عبارتند از: ولادت حضرت، كسانی كه امام زمان را رویت كرده اند، معجزات داله بر امامت حضرت، علل مانع از ظهور، سفرای عصر غیبت، عمر صاحب الزمان و صفات و سیرت او.

2- مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، التصحیح: اسماعیل الانصاری الزنجانی، 791 ص.

این كتاب حاوی ادعیه و زیارات است. سند روایت ها در آن مذكور نیست ترتیب مباحث كتاب بدین شرح است: اعمال الیوم و اللیله، اعمال الاسبوع، اعمال السنه.

3- اختیار معرفه الرجال، التصحیح و التعلیق: حسن المصطفوی (دانشگاه مشهد، مشهد، 1368)، 343+616+35 ص.

در این كتاب روایات مربوط به مدح و ذم راویان گرد آمده و در مجموع متضمن 1151 حدیث می باشد. اسناد روایات مذكور است، همه نقلها از پیامبر و ائمه نیست، بلكه گاه از مشایخ رجال هم مطالبی نقل می كند.

4- الامالی، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیه- موسسه البعثه-(دارالثقافه، قم 1414 ق).

این كتاب دارای 46 مجلس و 1537 حدیث می باشد. همچنین پیش از این تاریخ در دو مجلد بدون فهرست و تحقیق به چاپ رسیده بود.

[صفحه 103]

اینك كه از معرفی كتب اربعه فارغ شدیم، مناسب است برخی كارهای علمی پیرامون مجموع آنها به اجمال معرفی شود:

1- المعجم المفهرس لالفاظ الاحادیث الكتب الاربعه، كاریست گروهی (تهران، موسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1370 ش) ج 593 -1 ص، (حرف آ- اتف).

2- مفتاح الكتب الاربعه، محمود بن المهدی الموسوی الدهسرخی الاصفهانی (نجف، مطبعه الاداب، 1367 منتشر شده و حرف میم تمام نیست.

3- المعجم المفهرس لالفاظ احادیث الكتب الاربعه، 10 ج، اشراف: علیرضا برازش (شركت انتشارات احیای كتاب، تهران 1373.)

4- راهنمای كتب اربعه، محمد مظفری (چاپخانه علمیه، قم، 1405 ق).

5- كتابشناسی كتب اربعه، كاظم مدیرشانه چی. ایشان در مصاحبه ای از این كتاب چنین یاد می كند:

... و برای همین موضوع است كه كتاب شناسی كتب اربعه حدیث شیعه را نوشته ام و در حدود 200 نسخه از كتب اربعه را معرفی كرده ام.[3].

6- گردآوری روایات كتب اربعه در یك مجموعه. این كار نخست توسط فرزند شهید ثانی جمال الدین حسن بن زین الدین (م 1011 ق) آغاز شد، وی كتاب «منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان» را جهت جمع كردن روایتها كتب اربعه نوشت لیك تا پایان كتاب الحج بیشتر موفق نگشت.

دومین كار در این زمینه، كتاب وافی نوشته فیض كاشانی (1007 ق- 1091 ق) است وی توفیق یافت كار را به پایان رساند كه توضیح بیشتر پیرامون آن، در بحث های آتی خواهد آمد.

[صفحه 104]

صفحه 102، 103، 104.

1. الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 6، ص 19-17.
2. همان، ج 2، ص 16 و ج 13، ص 82.
3. كیهان فرهنگی، س 4، ش 5، ص 11.